Nguyên nhân sâu xa là do Bộ GT-VT bất ngờ siết chặt kiểm soát tình trạng xe chở quá tải khiến phí vận chuyển tăng cao, người buôn gạo lỗ nặng.
Phí vận chuyển tăng vọt
Việc Bộ GT-VT bất ngờ siết chặt kiểm soát tình trạng xe chở quá tải, được coi là một việc nên làm. Nhưng nó lại đang ảnh hưởng không nhỏ tới việc XK gạo sang Trung Quốc, nhất là trong bối cảnh áp lực tiêu thụ lúa gạo hàng hóa đang rất lớn ở ĐBSCL khi vụ đông xuân đang thu hoạch rộ.
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, Trung Quốc vẫn đang là thị trường tiêu thụ gạo số 1 và chủ yếu của Việt Nam. Trong quý 1 vừa rồi, nước ta đã XK được 1,219 triệu tấn gạo, thì có tới 40% là đi Trung Quốc. Chính vì thế, việc giữ và đẩy mạnh được lượng gạo XK sang thị trường Trung Quốc đang là một trong những giải pháp sống còn đối với công tác XK và tiêu thụ lúa gạo hàng hóa trong năm nay.
Năm ngoái, trong tổng số khoảng 3,5- 3,6 triệu tấn gạo Việt Nam đã XK sang Trung Quốc, có tới 1,4-1,5 triệu tấn đi đường tiểu ngạch. Điều này cho thấy XK gạo tiểu ngạch sang Trung Quốc đang ngày càng được nhiều DN lựa chọn và là một lối ra quan trọng cho hạt gạo Việt Nam. Đầu năm nay, XK gạo qua đường tiểu ngạch vẫn tương đối nhộn nhịp.
Ông Phạm Vỹ Bền, một thương gia trong ngành lúa gạo ở ĐBSCL, lý giải: “Nếu mua gạo qua đường chính ngạch, thì nhà NK phải chịu thuế tới 17%. Còn mua bán tiểu ngạch, họ không phải chịu khoản thuế ấy. Do đó, các nhà NK Trung Quốc vẫn đang thích mua gạo qua đường tiểu ngạch”.
Tuy nhiên, từ ngày 1/4 trở lại đây, XK gạo qua đường tiểu ngạch sang Trung Quốc đã bất ngờ chùng hẳn xuống. Ông Phạm Vỹ Bền hiện đang có mặt tại Hải Phòng cho hay, nguyên nhân chính là do ngành GT-VT bất ngờ xiết chặt kiểm soát xe chở quá tải trọng. Bởi do bị kiểm soát chặt, nên hiện nay, các xe chở gạo từ Hải Phòng (Hải Phòng là nơi tập kết gạo từ ĐBSCL chở ra bằng đường biển) lên các cửa khẩu biên giới phía Bắc đều phải giảm rất mạnh lượng gạo chuyên chở so với trước đây, khiến cho cước phí vận chuyển trên mỗi kg gạo XK bị đội lên khá nhiều.
Giới thương nhân ở Hải Phòng tính toán, mỗi kg gạo từ Hải Phòng đưa lên cửa khẩu ở Lào Cai đang phải tăng thêm 550-600 đồng cước phí, khiến cho cước phí từ mức 500-550 đ/kg hiện đã tăng lên tới 1.100 đ/kg. Trong khi đó, giá gạo ở cửa khẩu vẫn giữ ở mức từ cuối tháng 3 trở về trư