‘Việt Nam đã đầu tư dự án 338 tỉ đồng mà hiện nay giống lúa lai vẫn nhập khẩu trên 70%, như vậy thì làm sao cạnh tranh được?”.
GS.TS Nguyễn Ngọc Kính, Phó Chủ tịch Kiêm Tổng thư ký Hội giống cây trồng Việt Nam đã đặt vấn đề khi lý giải sự khó khăn của Việt Nam trước cuộc chiến giá gạo và nguy cơ giảm giá là điều rõ ràng.
Nông dân thiệt đơn, thiệt kép
TS Nguyễn Ngọc Kính e ngại Việt Nam khó mà cạnh tranh được bởi vật tư đầu vào của ngành nông nghiệp đang phụ thuộc nước ngoài quá nhiều. Do vậy nếu hạ giá thấp quá, người nông dân thiệt đơn thiệt kép?!.
GS Kính nhắc lại dự án phát triển giống lúa lai được Bộ Nông nghiệp và phát triển Nông thôn thực hiện từ năm 2003 với sự nuối tiếc và vô cùng bức xúc: “Đầu tư dự án 338 tỉ đồng mà hiện nay giống lúa lai vẫn nhập khẩu trên 70%, trong khi đó Bộ trưởng đã hứa trước Quốc hội là sẽ tự túc hơn 70%”.
TS Kính còn thừa nhận thực trạng nông dân phải mua vật tư ngày càng cao vì độc quyền của doanh nghiệp, trong khi bán giá thấp hơn giống chưa đạt được tiêu chuẩn.
“Trong chuỗi lợi nhuận từ sản xuất lúa gạo, hiện tại chỉ thương lái và doanh nghiệp xuất khẩu hưởng nhiều nhất. Nguyên nhân do doanh nghiệp xuất khẩu chưa gắn kết chặt chẽ với nông dân thông qua việc cung cấp đầu vào, hỗ trợ kỹ thuật, xây dựng vùng nguyên liệu và bao tiêu sản phẩm.
Doanh nghiệp không muốn tái đầu tư cho nông dân mà chủ yếu đầu tư vào các lĩnh vực kinh doanh khác như vật tư nông nghiệp, hàng hóa công nghiệp, bất động sản… để tìm kiếm lợi nhuận. Cứ như thế thì làm sao có thể cạnh tranh?”, TS Kính bức xúc.
Thực tế lợi nhuận từ kinh doanh lúa gạo đang rơi vào tay thương lái khá nhiều là bất hợp lý. Song giới chuyên môn nhận định chừng nào thị trường lúa gạo còn ở thế độc quyền từ khâu phân phối vật tư, giống lúa tới xuất khẩu (chỉ Tổng Công ty Lương thực miền Bắc (Vinafood 1) và Tổng Công ty Lương thực miền Nam (Vinafood 2), chiếm tới hơn 50% thị phần xuất khẩu gạo của Việt Nam), thì người dân sẽ còn thiệt thòi. Sẽ không có doanh nghiệp tư nhân nào muốn ‘xen’ vào để cạnh tranh.
Làm